Wpływ zajęć plastycznych, teatralnych i muzycznych na stymulację rozwoju dziecka
Zgodnie z pedagogiczną koncepcją sztuki jednym z zadań wychowania estetycznego w przedszkolu jest integracja zajęć muzycznych, plastycznych i literacko – teatralnych. Tak zintegrowane zajęcia tworzą spójną całość artystyczno – pedagogiczną, która wychodząc naprzeciw potrzebom dziecka kształtuje prawidłowe postawy, oddziałuje na osobowość i przyczynia się do całościowego rozwoju wychowanka.
Wychowanie muzyczne nazywane w pedagogice przedszkolnej umuzykalnieniem to jedna z dziedzin wychowania w przedszkolu, która kierunkuje aktywność dzieci na percepcję, wykonawstwo i twórczość muzyczną mając na uwadze potrzeby i możliwości rozwojowe dziecka. Aktywność ta dotyczy śpiewu, ruchu przy muzyce, gry na instrumentach głównie nie melodycznych oraz ekspresji muzycznej.
Śpiew dzieci stanowi powszechną formę muzycznego wyrazu. To najważniejsza i niezbędna forma umuzykalnienia. Piosenka stanowi najłatwiejszą i najbliższą dziecku formę muzyczną. W sposób naturalny zbliża dziecko do muzyki, przemawia do wyobraźni i uczuć dziecka, daje możliwość wyzwolenia przeżyć i emocji.
Ruch przy muzyce to ważny środek kształcenia dyspozycji muzycznych i ciekawa forma wychowania muzycznego małego dziecka. Muzyka jest właśnie tą sztuką, która wywołuje u dzieci potrzebę ruchu przez oddziaływanie rytmu. W przedszkolu daje okazję do zrealizowania wszelkich zadań muzycznych przyspieszających proces poznania i zrozumienia
Szczegółowe formy wykorzystujące ruch przy muzyce w przedszkolu to: zabawy ze śpiewem, zabawy ilustracyjne, zabawy inscenizowane, zabawy rytmiczne ze śpiewem, zabawy taneczne, opowieści ruchowe, ćwiczenia i zabawy rytmiczne oraz tańce. Stosując te formy pracy z dziećmi kształcimy słuch, wyrabiamy orientację, uwagę uczymy szybkich decyzji, kształcimy umiejętność estetyki ruchu, aktywizujemy uwagę.
Podstawowym zmysłem, niezbędnym w kształceniu umuzykalnienia dzieci jest słuch. Jednak słuch fizjologiczny nie jest równoznaczny ze słuchem muzycznym choć pozostaje z nim w ścisłym związku.
Kształcenie percepcji słuchowej dziecka ma duże znaczenie dla rozwoju mowy i myślenia dziecka. Proces kształcenia słuchu warunkuje prawidłowy rozwój mowy – dzieci źle słyszące mają trudności w czytaniu i rozumieniu sensu słów. Zakres percepcji słuchowej dzieci dotyczy trzech rodzajów aktywności: słuchania mowy ludzkiej, odgłosów środowiska, słuchania śpiewu i gry na instrumentach oraz słuchania muzyki żywej i z nagrań.
Celem stymulowania twórczej aktywności muzycznej jest rozbudzenie i podtrzymanie kształtujących się nawyków i zainteresowań muzycznych, rozbudzenie chęci kontaktów z dźwiękiem, umożliwienie dziecku odnajdywania w tych kontaktach przyjemności i satysfakcji. Wśród podstawowych celów tej dziedziny wychowania jest też rozwijanie twórczej wyobraźni muzycznej, czyli wykorzystanie zdobytych doświadczeń muzycznych do tworzenia własnych nowych pomysłów.
Działalność plastyczna dziecka w wieku przedszkolnym to kolejna z głównych form wychowania estetycznego w przedszkolu. Wyraża się w aktywności, ekspresji i zabawie dziecka.
Rysunki dziecka są jednym z rodzajów zabaw dziecka, które wykonuje z własnego popędu do zabawy z ochotą, twórczo. Dziecko poprzez twórczość plastyczną spełnia swe życzenia, ogarnia na swój sposób otaczającą je rzeczywistość, uświadamia ją sobie raz jeszcze tworząc jej obraz w rysunkach.
Dziecko wyraża się poprzez swe rysunki, niemniej jak przez mowę. Wypowiada się w rysunkach, stwarzając mowę kształtów, która wyraża przeżycia duchowe, świat subiektywnie przeżywany. Dziecko tworzy mimo woli, bawiąc się rysowaniem, nie umie rysować, lecz rysuje jak umie nie wychodząc ponad poziom sztuki dziecięcej.
Plastyka integrując treści należące do różnych dziedzin wychowania w tym: umysłowego, społeczno – moralnego, zdrowotnego i estetycznego, oddziałuje na sferę emocjonalno – społeczną dziecka rozwijając wrażliwość zmysłów, spostrzeganie, wyobraźnię, uwagę. Pobudza myślenie, usprawnia analizę i syntezę, sprzyja porównywaniu i uogólnianiu. Jest doskonałą okazją do wzbogacania pojęć dotyczących barwy, kształtu, budowy przedmiotów.
Rozwija mowę dziecka. Pomaga w rozwijaniu zainteresowań i zdolności oraz umiejętności technicznych i tworzeniu nowatorskich pomysłów dając dziecku zadowolenie, zaspakaja jego potrzebę poznania przeżywania i działania.
Plastyka ma również znaczenie dla rozwoju psychicznego. Jako uniwersalny sposób wspomagania rozwoju dziecka działalność plastyczna spełnia również funkcję terapeutyczną. Odpowiednio zorganizowana przyczynia się do niwelowania lęków i zahamowań, rozwija pewność siebie, odwagę, wiarę we własne możliwości.
Literatura i teatr to rodzaj sztuki przekazywanej dzieciom w wieku przedszkolnym przez rodziców, nauczycieli i aktorów. Jednak to przedszkole ze względu na swoja moc oddziaływania powinno stwarzać warunki i możliwości ułatwiające dzieciom kontakt z literaturą piękną i teatrem mając na względzie naturalną i spontaniczną aktywność dziecka , którą one wyzwalają.
Literatura i teatr dla najmłodszych otwierają dziecko na świat, na ludzi, na samego siebie.
Literatura dziecięca stwarza dzieciom okazję do inscenizacji tekstów literackich w toku których dzieci odgrywają tekst własnymi słowami, wykorzystują skojarzenia, słowne odmiany, gest i mimikę. Rodzajem inscenizacji jest deklamacja, która pozwala na własną interpretację utworu poprzez prawidłowe przestankowanie, akcent, oddech i wyraźne wymawianie wyrazów i zdań .
Zajęcia teatralne wpływają również w sposób wychowawczy na małych aktorów. Dziecko uczy się współdziałania w grupie, uczy się odpowiedzialności za swoje działanie i ma świadomość, że w tejże grupie pełni bardzo ważną rolę. Między innymi od niego zależy sukces pracy całego zespołu. Dziecko uczy się również szacunku dla pracy kolegów.
Działalność teatralna rozwija wyobraźnię, fantazję, twórcze myślenie dziecka, a także piękną, poprawną mowę. Rozwija także pamięć wzrokowo-słuchową. Zanim dziecko wystąpi na scenie musi nauczyć się swoich kwestii na pamięć, często długich i trudnych.
Poprzez wielokrotne czytanie i powtarzanie tekstów doskonali pamięć wzrokowo-słuchową, a następnie łączy ją z koordynacją ruchową na scenie. W efekcie następuje poprawa komunikacji werbalnej i pozawerbalnej.
Opracowała Kinga Różalska
Bibliografia:
- Kwiatowska, Podstawy pedagogiki przedszkolnej, WSIP, Warszawa 1985.
- Podolska, Z muzyka w przedszkolu, WSIP, Warszawa 1987
- Kluska, Zajęcia plastyczne a rozwój przedszkolaka, /Bliżej Przedszkola/ nr 82/83, 2008,
